Altın takı üreticisinde kota yangını

Hamide HANGÜL

Altın ithalatına geçen yıl ağustosta aylık 12 ton kota getirilirken, son dönemde altın kaçakçılığının da hortladığına işaret eden Ta­kı Üreticileri ve İhracatçıları Derneği (TÜİD) Başkanı Mus­tafa Kamar, altın takı üretmek için yurt içine 89 bin dolara sa­tılan külçe altını, İtalya ve Du­bai’deki üreticinin 84 bin dola­ra aldığını bildirdi.

Kendileri­nin işlemek üzere altını rakip ülkelere göre 5 bin dolar pa­halıya aldıklarına dikkati çe­ken Mustafa Kamar, “Önce­den üreticilerimiz, atölyele­rimiz üretime yetişemezdik. Şimdi, rakiplerimize göre pa­halı kaldık ve altına ulaşıp iş­lemek, takı üretmek için 40 güne kadar bekliyoruz. O ne­denle üreticiler işçi çıkarma­ya başladı. Altın takı üretici­sinde yangın var. Çok ciddi müşteri kaybettik. Sektörü­müzde 60 bin kişi istihdam ediliyor. Son 3 ayda 4-5 bin kişi işten çıkartıldı, yıl başın­dan sonra 10 binlerce kişi için işten çıkartmalar başlar. O nedenle kota uygulaması kaldırılmalı ve altın takı ih­racatımızı da olumsuz etkile­yen altın ithalatını kısıtlayan düzenlemeler de gözden geçirilmeli” çağrısında bulundu.

Altın takı ihracatı için itha­latın da zorunlu olduğunu, pi­yasada da rakamların belli ol­duğunu ve cari açığa ciddi etki edecek bir tonajları bulunma­dığına işaret eden Mustafa Kamar, ekonomi yönetiminin cari açığı kapatmak için Ağus­tos 2023’te altına 12 ton kota getirdiğine işaret etti.

"Sorumlusu biz değiliz"

Söz konusu verilere baktık­larında altın ithalatında son beş yıldır büyük artış olduğu­na işaret eden Kamar, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Ancak bu artı­şın sorumlusu biz değiliz. MB isabetli bir kararla son yıllarda agresif bir altın alım politika­sı izliyor. 2022’de 19 milyar do­larlık toplam altın ithalatının 8 milyar dolarlık kısmı, 2023’te ise 29 milyar dolarlık ithala­tın 10 milyar dolarlık kısmını, MB yapmış. Ayrıca enflasyo­nist ortamda tasarrufları al­tında değerlendirme isteği ve jeopolitik riskler, hane halkı­nın da altın talebini artırıyor. Mesela Darphane, 2022’de 60 ton altın işleyip 17 milyon adedin biraz üzerinde sarra­fiye üretmiş. 2023’te ise 223,6 ton altın işlenerek 30,3 mil­yon adet sarrafiye üretildiğini görüyoruz.”

MB’nin aldığı, Darpha­ne’nin işlediği altın mikta­rı artarken, üretim ve ihraca­ta kullanılan altının azaldığı­nı dile getiren Kamar, kota ve düzenlemenin etkisiyle ih­racatın da gerilediğine işaret ederek, “2022’de 185,1 ton olan mücevher ihracatımız, 2023’te 173,3 tona geriledi. Altın ihracatı yüzde 30 geri­ledi. Verilerden de anlaşılaca­ğı gibi altın ithalatının artma­sında üretici ve ihracatçının payı bulunmuyor. İhracatçı­nın aldığı rakam yaklaşık 10 yıldır aynı rakamlarda. Bu da hep 7-8 milyar dolar aralığın­da. Öldük, bittik desek 9 mil­yar dolar. Bize 9 milyar dolar altın verin, biz size bunu ihraç edelim. Katma değerli olarak” ifadelerini kullandı.

Kaçakçılık 35 yıl sonra hortladı

Kota uygulaması nedeniy­le KOBİ ölçeğindeki firmala­rın büyük mağduriyet yaşadı­ğına işaret eden Kamar, şöyle devam etti:

“Sek­töre kulak vermeden, aceleye getirilen kota uygulamasıyla imtiyazlı konuma gelen ve sayı­ları 10-15’i geçmeyen firmalara servet transferi başladı. Altını uluslararası piyasaya göre yak­laşık 5 bin dolar daha pahalıya mal ettiğimiz için kaçakçılık 35 yıl sonra yeniden hortladı. Akla hayale gelmeyen altın kaçakçı­lığı haberleriyle karşılaşıyoruz. Kim olduğu belli olmayan kişi­lerin havalimanlarında, güm­rüklerde boyunlarında, ellerin­de aynı ebattaki altın ürünlerle geldiğini görüyoruz. Kaçakçılı­ğın artması ve suistimaller ne­deniyle ihracatçılar, gümrük­lerde suçlu muamelesi görüyor, engellerle karşılaşıyor.”

“Müşteri kaybettik atölyelere kilit vuruldu”

Altın takı üretiminde zorlu mücadelelerle İtalya’dan aldıkları üretici liderliğini, Dubai’den de alınan ‘cash and carry’ (toptan satış) pazarını kaybettiklerini açıklayan Kamar, şunları söyledi: “Çok ciddi müşteri kaybettik. Avrupa başta olmak üzere müşterilerimiz , fiyat farkından dolayı İtalya ve Dubai’ye gidiyor. Bu ülkelerde şimdi kuyruk oluyor. Üretim ve ihracatımız ciddi oranda geriledi. Mücevher ihracatını değer üzerinden değil, kilogram bazında değerlendiriyoruz. Üretimin ve ihracatın daralmasıyla çok sayıda atölye kapısına kilit vurdu. Kota öncesi, altın işleme atölyelerimiz 2-3 vardiya çalışırdı. Şimdi işçi çıkartmaya başladı. Sektörde sadece altın takı üreten 6 bin üretici var ve bu işletmelerde 60 bin kişi çalışıyor. Kalifiye elemanlarımızı kaybedersek bulamayız.”

“Fiyat farkının araştırılmasını isteyeceğiz”

Uluslararası piyasalara göre 5 bin dolar daha pahalıya aldıkları altındaki, yüksek fiyat farkının nereden kaynaklandığının araştırılması için resmi kurumlarla da temasa geçeceğini bildiren Mustafa Kamar, “BDDK ve Rekabet Kurumu’nun da bu işin araştırılması için yazı göndereceğiz" dedi .