Milli yatırım seferberliği yılları ve kurumsallaşan iktisadi hayatımız

Cumhuriyetin kuruluşunu takip eden ilk 15 yıl içinde Türkiye tam bir seferberlik ruhu ile büyümüş, fabrikalar, demir yolları yurdu baştan başa donatmış ve bu kalkınmanın dinamiğini sağlayan bankalar ve kamu kurumları neredeyse sıfırdan kurulmuşlardır.

İş Bankası, Sümerbank, Merkez Bankası, Etibank, Maden Tetkik Arama, Elektrik İşleri Etüd İdaresi gibi kamu ve özel sektör kuruluşları genç cumhuriyetin iş ve yatırım hayatında kurumsallaşmasını sağlamışlardır.

İzmir İktisat Kongresi’nde alınan tam bağımsız ve üretime dayalı iktisadi büyüme kararı işte bu kurumların özverili ve vatanperver çalışmalarının bir sonucudur. Atatürk’ün hayatta olduğu cumhuriyetin ilk 15 yılı içinde çimentodan şekere, kağıttan cama, mühimmattan kumaşa yüzlerce farklı ürünü üreten onlarca fabrika vatana kazandırılmıştır.

İşte cumhuriyetin ilk yıllarında bu seferberliği finanse eden ve günümüze kadar ulaşan, bu sırada da kendini her zaman çağın şartlarına uydurmasını bilen İş Bankası’nın özel bir yeri vardır. İş Bankası Atatürk için de değerli bir kurumdur. Kuruluş sermayesine bile katıldığı bankanın icraatlarını yakından takip eden Atatürk, bu alanda bankanın genel müdürü Celal Bayar’a her zaman çok güvenmiş ve takdir etmiştir.

Atatürk’ün İş Bankası ile olan çok sayıdaki anısı ve İş Bankası’nın milli yatırım seferberliği yıllarındaki çalışmaları bugün Sirkeci’deki İş Bankası Müzesi’nde ziyaretçiler tarafından izlenebilmektedir. 20 Şubat 1928’den bu yana İş Bankası ve Türkiye’ye hizmet veren bu bina bugün artık Türkiye iktisat tarihinin ve bankacılık birikiminin sergilendiği, bir örneğine ancak gelişmiş Avrupa ülkelerinde rastlanabilecek bir müze durumundadır.

Atatürk İstanbul Şubesi’nde

Bu binanın bir müze olarak varlığına devam etmesinin hiç şüphesiz pek çok sebebi var. Ancak bunlar içinde en önemlisi bu şubenin bizzat Atatürk tarafından ziyaret edilmesidir.

Ankara’nın bir başkent olarak benimsenmesi ve kalkınması için cumhuriyetin ilanından sonra uzun süre Ankara’dan ayrılmayan Gazi Mustafa Kemal Atatürk, İstanbul’a yaptığı az sayıdaki ziyareti sırasında İş Bankası’nın İstanbul Şubesi’ni ziyaret etmiş, bankanın faaliyetleri, hizmetleri ve talepleri hakkında bilgi almış ve karşılaştığı büyük başarı karşısında memnuniyetini dile getirmiştir.

Yukarıda gördüğünüz fotoğraf işte Atatürk’ün bu anlamlı ziyareti sırasında 16 Haziran 1928 tarihinde çekilmiştir. Atatürk sağlığında bu tip ziyaretlerle milli sanayileşme ve kalkınma hamlesi üzerinden elini hiç çekmemiş, vatanın her köşesindeki yeni ve başarılı girişimleri varlığı ile desteklemiştir.

Atatürk’e saygı için

Fotoğrafta görülen bina 1892’de İstanbul Postanesi olarak inşa edilmiştir. 20 Şubat 1928 tarihinde ise Türkiye İş Bankası'nın İstanbul Şubesi olarak hizmet vermeye başlamıştır. 1950'li yıllarda şubenin adı Yenicami Şubesi olarak değiştirilmiş ve şube 2004 yılına kadar bu şekilde hizmet vermeye devam etmiştir.

Ticaretin kalbindeki bu şube, Atatürk’ün de ziyaretiyle İş Bankası tarihinde doğal olarak her zaman özel bir yere sahip olmuştur. Bu sebeple bina 2007 tarihinde açılan İş Bankası Müzesi’ne ev sahipliği yapması için seçilmiştir.

1990’lı yılların sonunda kurum tarihini derlemek ve bankanın Türkiye’nin kuruluş ve kalkınma mücadelesindeki yerini belgelerle ortaya koymak isteyen İş Bankası yönetimi, 1924’ten itibaren banka ile alakalı çok sayıda belge, fotoğraf, film ve objeyi toplayarak restore etmiş ve koruma altına almıştır. Böylece 14 Kasım 2007 tarihinde müzenin açılışını gerçekleştirerek gelecek kuşaklara bir büyük miras daha bırakmıştır.