Şirketler topluluğunda bağlılık raporu düzenlememenin cezası

Eski Türk Ticaret Kanunu’nda şirketler topluluğuna ilişkin herhangi bir düzenleme yer almamakta iken, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 195 ilâ 209uncu maddelerinde şirketler topluluğu bazı temel kurallara bağlanmıştır. Bu düzenlemelerden önem arz eden ve cezaî yaptırıma bağlanan hususlardan birisi bağlılık raporu düzenleme yükümlülüğüne dairdir. Ancak, bu husus, uygulamada yeterince bilinmemesi nedeniyle, gözden kaçırılıp ihmal edilebilmektedir.

Eğer bir ticaret şirketi, diğer bir ticaret şirketinin, doğrudan veya dolaylı olarak; oy haklarının çoğunluğuna sahipse veya şirket sözleşmesi uyarınca, yönetim organında karar alabilecek çoğunluğu oluşturan sayıda üyenin seçimini sağlayabilmek hakkını haizse veyahut kendi oy hakları yanında, bir sözleşmeye dayanarak, tek başına veya diğer pay sahipleri ya da ortaklarla birlikte, oy haklarının çoğunluğunu oluşturuyorsa ya da bir ticaret şirketi, diğer bir ticaret şirketini, bir sözleşme gereğince veya başka bir yolla hâkimiyeti altında tutabiliyorsa birinci şirket hâkim, diğeri bağlı şirkettir. Bağlı şirketin yönetim kurulu, faaliyet yılının ilk üç ayı içinde, şirketin hâkim ve bağlı şirketlerle ilişkileri hakkında bir bağlılık raporu düzenlemek zorundadır. Bu raporu düzenlenmeyen ya da raporda TTK’nın aradığı hususlara yer vermeyen bağlı şirketin yönetim organı üyelerine, 4 bin TL’den 73 bin TL’ye kadar adlî para cezası verilir.

Bağlılık raporu haricinde, hâkim şirketin yönetim kurulu üyelerinden her biri, yönetim kurulu başkanından; bağlı şirketlerin finansal ve malvarlığıyla ilgili durumları ile üç aylık hesap sonuçları, hâkim şirketin bağlı şirketlerle, bağlı şirketlerin birbirleriyle, hâkim ve bağlı şirketlerin pay sahipleri ve bunların yakınlarıyla ilişkileri; yaptıkları işlemler ve bunların sonuç ve etkileri hakkında, bir rapor hazırlattırıp yönetim kuruluna sunmasını ve bunun sonuç kısmının yıllık rapor ile denetleme raporuna eklenmesini de isteyebilirler. Ancak, bu rapor bağlılık raporu gibi her yıl düzenlenmesi zorunlu olan bir rapor değildir. Talep varsa, bu rapor düzenlenir. Talep edilmesine rağmen anılan raporun hazırlatılıp hakim şirketin yönetim kuruluna sunulmaması ya da eksik bilgi ile hazırlanması veyahut bağlı şirketlerin haklı bir sebep olmaksızın bu raporun hazırlanması için gerekli olan bilgi ve belgeleri hâkim şirketin bu işle görevlendirilen uzmanlarına vermemeleri durumunda da, ilgililer, 4.000 TL’den 73.000 TL’ye kadar adlî para cezası ile tecziye edilirler. Söz konusu adlî para cezalarına muhatap olmamak için, şirketler topluluğuna dahil olan bağlı şirketlerin yönetim organı üyelerinin özellikle bağlılık raporunu her yıl düzenli olarak ve zamanında hazırlamaları ve bu raporun sonuç kısmına yine her yıl düzenlemeleri gereken yıllık faaliyet raporunda yer vermeleri menfaatlerine olacaktır.