İsteğe bağlı nama yazılı pay senedi bastırılabilir mi?

Ülkemizde, halka açık olmayan anonim şirketlerin büyük bir çoğunluğunun payları nama yazılıdır ve senede bağlanmamıştır. Bunda, eski Ticaret Kanunu’nun anonim şirketlere pay senedi çıkarma zorunluluğu getirmemesinin etkisi büyüktür. Oysa, 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu gerekli koşulun mevcudiyeti halinde nama yazılı pay senedi çıkarılmasını zorunlu kılmaktadır. Bu koşul, nama yazılı pay senetlerin bastırılması için azlığın talepte bulunmasıdır. Azlığın, yani halka açık olamayan anonim şirketlerde şirket sermayesinin en az onda birini oluşturan pay sahiplerinin talebi üzerine, nama yazılı pay sahiplerinin tamamı için pay senedi bastırılır ve sahiplerine dağıtılır. Azlığın böyle bir talepte bulunmaması durumunda ise, pay senedi bastırma zorunluluğu doğmaz. 

Kanun koyucu, bu düzenleme ile kapalı anonim şirketlerde, özellikle aile şirketlerinde pay senedinin bastırılmaması ve dağıtılmaması yoluyla baskı yapılması, pay sahiplerinin bu sıfatlarını ispattan yoksun bırakılmaları, devir olanaklarının sınırlandırılması gibi hukuka aykırı yöntemlerin önüne geçmeyi amaçlamıştır. 

Peki, anonim şirketlerde azlık talep etmese dahi nama yazılı pay senedi çıkarılabilir mi? Kanımızca bu soruya olumlu cevap verilmelidir. Zira, TTK’nın 486’ncı maddesinin üçüncü fıkrasının gerekçesinde “Bu hükümle nama yazılı pay senetlerinin bastırılması olanağının yolu açılmıştır. Hüküm uyarınca azlık isterse nama yazılı pay senedi bastırılıp tüm nama yazılı pay senedi sahiplerine dağıtılacaktır. Böylece kapalı anonim şirketlerde özellikle aile şirketlerinde pay senedinin bastırılmaması ve dağıtılmaması yoluyla baskı yapılması, pay sahiplerinin bu sıfatlarını ispattan yoksun bırakılmaları, devir olanaklarının sınırlandırılması gibi hukuka aykırı yöntemlerin önüne geçilmiştir” denilmiştir. Yani, yasa koyucu, şirketin pay senedi çıkarmaya yanaşmaması durumunda azlığa böyle bir talep hakkı tanımakta ve talebin reddi halinde mahkemeye müracaatı mümkün kılmaktadır. 

Ancak, azlıktan böyle bir talep gelmese dahi şirket pay senedi bastırıp nama yazılı pay sahiplerine dağıtıyor ise, zorunlu değil ihtiyarî olarak nama yazılı pay senetlerinin bastırılması tercih ediliyor demektir ki, Yasa Koyucunun anılan hükmü getirmesinin temel amacı da budur. Ayrıca, TTK’da azlığın talebi olmadan nama yazılı pay senedi bastırılamayacağına dair bir kısıtlama da bulunmamaktadır. Dolayısıyla, azlık talepte bulunmamış olsa dahi, anonim şirketlerde yönetim kurulunun nama yazılı pay senedi bastırıp sahiplerine dağıtmasının mümkün olduğu kanısındayız.