Yeni Türk Ticaret Kanunu'nun yürürlüğü ve ikincil mevzuat
Birçok tartışmalara rağmen yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun (Türk Ticaret Kanunu) yürürlüğünün üzerinden tam iki ay geçti. Ancak ticari hayatı etkileyebilecek önemli konularda halen ikincil mevzuatın çıkması bekleniyor. Belirtmek gerekir ki, ikincil mevzuatın çıkarılmasında yaşanan gecikme ve özellikle ticaret sicillerindeki belirsizlik ortamı şirket işlemlerinin yavaşlamasına sebep olmakla kalmıyor, Türk Ticaret Kanunu'nun kolaylaştırdığı yahut değiştirdiği işlemlerin çoğunu da maalesef uygulanamaz hale getiriyor.
Halihazırda yayımlanan ve yürürlüğe giren tebliğ ve yönetmeliklere bir göz atacak olursak şirketlerin daha çok ileriye dönük faaliyetlerini etkileyen ve ilgilendiren konuların düzenlenmiş olduğunu görebiliriz. Örneğin, anonim şirketlerde elektronik ortamda genel kurul toplantılarının gerçekleştirilebilmesine ilişkin 28 Ağustos 2012 tarih ve 28395 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Anonim Şirketlerde Elektronik Ortamda Yapılacak Genel Kurullara İlişkin Yönetmelik (Elektronik Ortamda Genel Kurul Toplantılarına İlişkin Yönetmelik), 1 Ekim 2012 tarihinden itibaren halka açık şirketler için bir zorunluluğu, halka kapalı şirketler açısından ise bir imkânı düzenlemektedir. Söz konusu Elektronik Ortamda Genel Kurul Toplantılarına İlişkin Yönetmelik uyarınca anonim şirketler, 1 Ekim 2012 tarihinden itibaren gerekli alt yapıyı oluşturmuş olmaları şartıyla genel kurul toplantılarını elektronik ortamda da gerçekleştirebilme imkânına sahip olacaktır. Bu düzenleme şüphesiz yabancı sermayeli ve ortakları farklı ülkelerde yer alan şirketler açısından bir kolaylık ve imkân olarak değerlendirilecektir. 29 Ağustos 2012 tarih ve 28396 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Ticaret Şirketlerinde Anonim Şirket Genel Kurulları Dışında Elektronik Ortamda Yapılacak Kurullar Hakkında Tebliğ'de aynı şekilde anonim şirket genel kurulları haricinde sermaye şirketlerinde yönetim kurulu ve müdürler kurulu toplantılarının ve kollektif, komandit, limitet ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin ortaklar kurulu veya genel kurul toplantılarının gerekli alt yapıyı kurmuş olmaları ve esas sözleşme değişikliği yapmaları suretiyle elektronik ortamda da yapılabileceğine işaret etmektedir. Görüldüğü üzere her iki düzenleme de Türk Ticaret Kanunu ile getirilen ve eski Türk Ticaret Kanunu'nda yeri olmayan düzenlemelerdir. Keza halka kapalı şirketlerin genel kurullarında birikimli oy kullanılmasına yönelik 29 Ağustos 2012 tarih ve 28396 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Halka Açık Olmayan Anonim Şirketlerin Genel Kurullarında Birikimli Oy Kullanımına İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ'i, borsada işlem gören şirketlerin uygulamasına aşina olduğu ve halka kapalı şirketler açısından da bir imkân olarak düzenlenen, kâr payı avansına ilişkin 9 Ağustos 2012 tarih ve 28379 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Kâr Payı Avansı Dağıtımı Hakkında Tebliğ de şimdiye kadar halka kapalı şirketler açısından uygulaması olmayan, ileriye yönelik düzenlemelerdir.
İleriye yönelik olmasıyla beraber şirketlerin halihazırdaki düzenlemelerine etki edebilecek tek düzenleme olarak şirketlerin yıllık faaliyet raporlarının içeriğinin belirlenmesine ilişkin 28 Ağustos 2012 tarih ve 28395 sayılı Şirketlerin Yıllık Faaliyet Raporu'nun Asgari İçeriğinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmeliği (Yıllık Faaliyet Raporu Yönetmeliği) göstermek mümkündür. Söz konusu Yıllık Faaliyet Raporu Yönetmeliği, Türk Ticaret Kanunu'na göre kurulan ve faaliyet gösteren anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin yıllık faaliyet raporlarına ilişkin düzenlemeleri kapsamaktadır.
Hâlihazırda yürürlüğe giren ve/veya yayımlanan düzenlemeler haricinde halen yayımlanması beklenen düzenlemeler arasında şirketlerin birleşme ve bölünme işlemlerine ilişkin düzenlemeler ile Ticaret Sicil Yönetmeliği yer almaktadır. Bilindiği üzere birleşme ve bölünme işlemleri ile ilgili "işlem denetimi" ve "işlem denetçisi"ni öngören maddeler 6335 sayılı Türk Ticaret Türk Ticaret Kanunu ile Türk Ticaret Kanunu'nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (Yeni TTK Değişiklik Kanunu) ile kaldırılmıştır. Ancak işlem denetiminin yerine herhangi bir mekanizma da getirilmemiştir. Bu nedenle birleşme ve bölünme işlemlerinin denetiminin nasıl yapılacağına dair uygulamada bir belirsizlik oluşmuştur. Türk Ticaret Kanunu'nun yürürlüğe girmesinden itibaren yaklaşık neredeyse üç ay geçmesine rağmen sorunun çözüme kavuşturulamamış olması nedeniyle şirket birleşme ve bölünme işlemleri şu anda eski Türk Ticaret Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanunu'nun ilgili hükümleri ve halka açık şirketler açısından Seri: 1 No:31 Birleşme İşlemlerine İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ uyarınca yapılmakta ve denetim ve hisse değerleme mekanizması olarak ise mahkemece atanacak bilirkişiler tarafından düzenlenen bilirkişi raporu uygulamasına devam edilmektedir. Bu şekilde Türk Ticaret Kanunu'nun ilgili hükümlerinde benimsenen "kolaylaştırılmış birleşme prosedürü"ne uyumun ne şekilde sağlanacağı da ele alınması gereken sorunlardan bir diğeridir.
Yukarıdakilerin yanı sıra beklenen düzenlemelerden bir diğeri de genel kurul toplantılarında yer alacak bakanlık temsilcisine ilişkin düzenlemedir. Türk Ticaret Kanunu'nun 407/3 maddesi uyarınca, 333'üncü madde(1) gereğince belirlenen şirketlerin genel kurul toplantılarında Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın temsilcisi de yer alır. Diğer şirketlerde hangi durumlarda Bakanlık temsilcisinin genel kurulda bulunacağı ve genel kurul toplantıları için temsilcilerin görevlendirilmelerine ilişkin usul ve esaslar ile bunların nitelik, görev ve yetkilerinin Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenleneceği belirtilmektedir. Ancak hâlihazırda anonim şirketlerde genel kurul toplantıları Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Müdürlüğü'nün 3 Temmuz 2012 tarih ve 4880 sayılı Ticaret Sicili Müdürlüğü'ne göndermiş olduğu Genelge uyarınca 25 Temmuz 2003 tarih ve 25179 sayılı Sermaye Şirketlerinin Genel Kurul Toplantıları ve Bu Toplantılarda Bulunacak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Komiserleri Hakkında Yönetmelik'e uygun olarak yapılmaya devam etmektedir. Bu nedenle genel kurullarda hangi durumlarda bakanlık temsilcisinin bulundurulması gerektiği de henüz netlik kazanmamıştır.
Yukarıda yer vermeye çalıştığımız açıklamalar ışığında Türk Ticaret Kanunu'nun yürürlüğe girmesinden itibaren üç ay geçmiş olmasına rağmen birçok konunun uygulamasının halen netlik kazanmamış olduğu aşikârdır. Türk Ticaret Kanunu ile getirilen yeni düzenlemelere geçiş yapılamamış olması ve uygulamada yaşanan problemlerin çoğu ikincil düzenlemelerin eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Bu vesile ile şirket işlemlerini hızlandırmak ve uygulamada yaşanan problemlerin önüne geçmek amacıyla şirketlerin hâlihazırda yürüttükleri işlemlere ilişkin ikincil düzenlemelerin de ivedilikle yayımlanması ve uygulamaya geçirilmesi gerektiği kanaatindeyiz.
(1) - MADDE 333- (1) Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nca yayımlanacak tebliğle, faaliyet alanları belirlenip, ilan edilecek anonim şirketler Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın izni ile kurulur. Bu şirketlerin esas sözleşme değişiklikleri de aynı bakanlığın iznine bağlıdır. Bakanlık incelemesi sadece kanunun emredici hükümlerine aykırılık bulunup bulunmadığı yönünden yapılabilir. Bunun dışında hukuki konumu, niteliği ve işletme konusu ne olursa olsun anonim şirketin kuruluşu ve esas sözleşme değişiklikleri herhangi bir makamın iznine bağlanamaz.