Borsadan ezber bozacak veriler...

Borsada hisse senetlerinin yaklaşık üçte ikisi yabancı yatırımcının elinde. Bu durumu eleştirenler yok değil; ama biz bunun ciddi fiyat dalgalanmaları yaşanan dönemlerde avantaj oluşturduğu görüşündeyiz, bu konuya daha önce de değinmiştik zaten. Yabancı yatırımcının, çok yüklü miktardaki hisse senedini çok büyük zararları göze alarak satması pek söz konusu olamayacağı için yerli yatırımcılara oranla daha yavaş hareket etmek gibi bir durumu var. Şu benzetmeyi de yapmıştık; bu payla yabancı yatırımcının eli değil, vücudu taşın altında, o yüzden de borsadan öyle kolay kolay çıkamaz.

Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği (TSPAKB) tarafından yayımlanan veriler de yabancı yatırımcının borsada "ağır yatırımcı" olduğunu somut biçimde ortaya koyuyor. Ne demek "ağır yatırımcı"? Şu anlamda kullanıyoruz bu tanımı; yabancı yatırımcı hisse senedini alıyor ve uzun süre tutuyor elinde. "Al-sat" gibi bir yöntem pek onlara göre değil.

Rakamlar ortada... Yabancı yatırımcıların hisse senetlerini ortalama elde tutma süresi geçen yıl itibariyle tam 372 güne ulaşmış.

Ya yerli yatırımcılar... Yabancılar hisse senedini bir yıldan daha uzun süre elde tutuyor, peki yerli yatırımcıda bu süre ne kadar derseniz, ancak bir buçuk ay, 46 gün.

Yabancı yatırımcıda hisse senedini elde tutma süresi 2008 yılında 231 gün. 2009'da 322 güne, 2010'da 351 güne çıkılmış, 2011'de bir gerileme var 326 güne inilmiş ve geçen yıl 372 günle son yılların en yüksek düzeyi oluşmuş.

Her ne kadar yerli yatırımcıda hisse senedini elde tutma süresi yabancılarla kıyaslanmayacak kadar azsa da, en azından süre düzenli sayılabilecek bir şekilde artıyor. 2008'de 37 gün olan yerli yatırımcının hisse senedini elde tutma süresi 2009'da 28 güne indikten sonra artmaya başlamış ve 2010'da 33 güne, 2011'de 36 güne ve nihayet geçen yıl 46 güne çıkmış.

TSPAKB, gerek yabancı, gerek yerli yatırımcılar için 2012'de gerçekleşen elde tutma süresinin bu verinin oluşturulmaya başlandığı 1997'den bu yanaki en uzun süre olduğunu belirtiyor.

Nasıl hesaplanıyor?

TSPAKB, ortalama elde tutma süresinin nasıl hesaplandığını şöyle açıklıyor:

"Yılbaşında 100 dolarlık alım yapılarak bir portföy oluşturulsun. Daha sonra bu portföy 100 dolara satılıp başka hisselere yine 100 dolarlık yatırım yapılsın ve yıl sonunda bu yatırım da 100 dolar karşılığında satılsın. İşlem hacmi 400 dolar, yıl içindeki ortalama portföy büyüklüğü 100 dolar olacaktır. Devir hızı (yıllık işlem hacmi olan 400 doların, portföyün kaç katı olduğunu gösteren hız) 4 olarak hesaplanmaktadır. Portföy ise 2 kez değişmiştir. Yani portföy, devir hızının yarısı kadar değişmiştir. Bu örnekteki portföy, bir yıl içinde 2 kez değiştiğinden, ortalama elde tutma süresi 6 aydır."

İşlem hacminde yerli yatırımcı fark atıyor

Yabancı yatırımcı hisse senedini alıyor ve tutuyor. Yerli yatırımcı ise sürekli alıp satma halinde. Bu yüzden de yerli yatırımcılar gerçekleştirdikleri işlem hacminde yabancılara fark atıyorlar.

2012 yılında yabancı yatırımcılar 62.7 milyar dolarlık ortalama portföy büyüklükleriyle 123 milyar dolarlık işlem yapmış durumda. Buna karşılık yerli yatırımcılar 36.1 milyar dolarlık ortalama portföy büyüklükleriyle 574.2 milyar dolarlık işlem hacmine ulaşmışlar.

Yani başka bir ifadeyle yabancı yatırımcı 1 dolarlık portföyle yılda 2 dolarlık işlem yapıyor; yerli yatırımcı ise 1 dolarlık portföyle yılda tam 16 dolarlık işlem hacmine ulaşıyor.

Yerli yatırımcı daha çok kazanıyor

Kamuoyundaki bir ezber de "Borsada yabancı yatırımcıların yerli yatırımcılardan çok daha fazla kazandığı"dır. Ama TSPAKB verileri bu ezberi bozuyor.

Son beş yılın verileri ortada. Bu beş yılın ikisinde borsada genel bir düşüş var, üçünde artış. Düşüş olan yıllarda yerli yatırımcı daha az zarar etmiş, çıkış olan yıllarda ise daha fazla kazanç sağlamış.

Bazı yıllar yerli-yabancı karının farkı yönünden belirgin bir şekilde öne çıkıyor.

2009 yılında yabancı yatırımcının karı yüzde 90'da kalırken, yerli yatırımcı tam yüzde 124 kar etmiş.

2010'da yabancının karı yüzde 20, yerlinin karı yüzde 36 olmuş.

Geçen yılı da yabancı yatırımcı yüzde 42, yerli yatırımcı yüzde 60 karla kapatmış.

Yabancı hisse senedini alıp bir yılı aşkın süre elinde tutuyor, yerli yatırımcı ise ancak bir buçuk ay sabredebiliyor. Hisse senedi yatırımının uzun vadeli bir yatırım olduğu, kısa vadeli al-satlarla genellikle zarar edildiği dile getirilirdi, değil mi... Acaba bu veriler, bu ezberin de bozulmakta olduğu anlamına mı geliyor...