Tarım ve gıda ihracatında Rusya...

Mahallemizin manavı Bilal, beni görür görmez, “ Yandık abi, yine satışlar yarı yarıya düşecek” dedi. Neden diye sormaya fırsat vermeden, Rusya’ya ihracat yapılacakmış, sebzeye, meyveye yine zam geldi. Satışlar yarı yarıya düşecek” dedi. 

Rusya Federasyonu ile Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği ve diğer batılı ülkeler arasındaki yaptırım-ambargo savaşının Türkiye’ye ilk yansıması bu. Daha görüşmeler yapılırken içerde fiyatlar arttı. 
Rusya’ya ihraç edilecek yeterli ürün var mı? İhracatın iç piyasaya ve enfl asyona yansıması ne olacak? Rusya ile yakınlaşma Türkiye’nin Avrupa Birliği ve Amerika ilişkilerini olumsuz etkiler mi? Daha pek çok soru akla geliyor. Bu sorulara yanıt bulmak için Rusya pazarı ile ilgili son gelişmeleri özetleyelim: 

1- Taraflar, Ukrayna sorununu çözmek için Dışişleri Bakanları düzeyinde görüşmeler yaparken, ekonomik yaptırımlar konusunda taviz vermeden kararlı bir şekilde çalışmalarını sürdürüyor. Rusya Federasyonu, tarım ve gıda ürünlerinden sonra otomotiv,bankacılık ve diğer sektörlerle ambargo kapsamını genişletme sinyalini verdi. 
2- Avrupa Birliği ise, Rusya’nın uyguladığı ambargodan yararlanarak bu ülkeye ihracat yapmayı planlayan ülkeleri uyarırken bir yandan da olumsuz etkilenecek, zarar görecek tarım ve gıda sektörünü korumaya aldı. Avrupa Komisyonu, Rusya ambargosu ile zarara uğrayacak çiftçilerin zararını telafi etmek için ilk etapta 125 milyon Avro bütçe ayırdığını açıkladı. Bu bütçenin 500 milyon Avro’ya kadar çıkarılması bekleniyor. Bu kaynakla çiftçilerin zararı nakdi olarak karşılanması ve elde kalacak ürünlerin satın alınması öngörülüyor. Öncelikle salatalık, üzüm, şeftali, kayısı ve karnabahar gibi sadece mevsimlik olan, Rusya’dan başka pazarı olmayan ürünler desteklenecek. 
3-Rusya ambargosundan en çok etkilenen ülkelerin başında Yunanistan var. Ekonomik kriz yaşayan Yunanistan’ın şeftali üretiminin yaklaşık yüzde 60’ını, kivinin yüzde 50’sini, çilek üretiminin ise yüzde 90’nını Rusya’ya ihraç ettiği ifade ediliyor. Tam da ihracat sezonunda başlayan ambargo nedeniyle Yunanistan’ın zararı büyüyor. Yunanistan’dan Rusya’ya yapılan ihracatın yaklaşık yarısını tarım ürünleri oluşturuyor. 4- Ambargo nedeniyle ticaretin durması sadece üretim yönüyle değil, yan sektörleri de olumsuz etkiliyor. Özellikle taşımacılık sektöründe büyük zarara neden oluyor. 
5- Rusya’da son yıllarda sayıları hızla artan dev alışveriş merkezlerinin büyük bölümü Avrupa merkezli firmalara ait. Sattıkları ürünlerin büyük bölümünü Avrupa’dan ithal ediyorlar. İthalat durunca raflar boşalmaya başladı. 

Türkiye açısından bakıldığında, Rusya pazarı tarım dış ticaretinde çok önemli bir yere sahip. Tarım ürünleri ithalatında ilk sırada, ihracatta 3. sırada yer alan Rusya’ya ihracatı artırmak için ilk görüşmeler Ankara’da yapıldı. 

İlk etapta Rusya ve Türkiye, veteriner ve bitki sağlığı kontrolünden geçen ürünler için ortak elektronik sertifikasyon sistemi oluşturacak. Gümrüklerde sorun yaşanmaması için daha esnek davranılacak. İki ülkenin teknik heyetleri çalışmalarını tamamlayacak ve ikinci toplantı 15 Eylül’de Moskova’da yapılacak. 

Rus yetkililerin verdiği bilgilere göre Türkiye’den hayvansal ürünler, süt ve süt ürünleri, yaş sebze ve meyve, balık gibi ürünler ithal edilecek. 

Ambargodan önce Rusya pazarına süt ve süt ürünleri ihraç etmek için sanayiciler çalışmalar yürütüyordu. Ambalajlı Süt ve Süt Ürünleri Sanayicileri Derneği Başkanı Harun Çallı’nın verdiği bilgilere göre Rusya, Türkiye’den peynir, yoğurt, tereyağı, süt tozu ve dondurma gibi ürünler talep ediyor. Yıllık peynir tüketimi 805 bin ton olan Rusya, bu miktarın 350-360 bin tonunu ithalat yolu ile karşılıyor. Toplam tüketimin 338 bin ton olduğu tereyağında ihtiyacının önemli kısmını kendi üretimiyle karşılayan Rusya, 130 bin ton civarında ithalat yapıyor. Rusya, ayrıca 100 bin ton yağsız süt tozu, 30 bin ton civarında da yağlı süt tozu ithalatı yapıyor. 

Türkiye Büyük Millet Meclisi Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Başkanı AKP İstanbul Milletvekili İbrahim Yiğit Rusya’nın Sesi Radyosu(RS FM)’na yaptığı değerlendirmeye göre Türkiye, yıllık 3 milyon 346 bin ton yaş sebze ve meyve ihracatının yüzde 36’sını Rusya’ya yapıyor. İhracat 5-6 milyon tona ve Rusya’nın payının yüzde 50-60’a çıkması bekleniyor. 
Tarım ve gıda sektörü için zaten önemli bir pazar olan Rusya,ihracatta yeni fırsatlar sunuyor. Pazarı iyi bilen uzmanların söylediği gibi bu fırsatı fırsatçıların eline bırakmamak gerekir. Ayrıca, yapılacak ihracatın iç piyasaya etkilerinin de çok iyi analiz edilmesi ve buna göre karar verilmesi gerekiyor. Rusya’ya yapılacak ihracat nedeniyle içerde tüketicinin bir çok ürünü pahalıya almak zorunda kalacaktır. Bunun enfl asyona etkisini de mutlaka hesaba katmak gerekir. 

Özetle, Rusya'nın Avrupa Birliği ve Amerika'ya yönelik ambargonun ekonomik boyutu 17- 18 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Türkiye bunun yüzde 10'nu karşılasa, bu ülkeye ihracatını yüzde 100 artırmış olacak. Bu madalyonun bir yüzü, diğer yüzünde ise iç piyasada fiyatların artması, enflasyonun azması, Amerika ve Avrupa Birliği ile ilişkilerin bozulma riski var.