Şikeli maçı nasıl anlarsınız?

Maçın oynandığı esnada şikeyi tespit edebilir misiniz? Garipsediğiniz pozisyonlar ya da davranışlar o maçın manipüle edildiğine yönelik ipuçları barındırabilir mi? Fair-Play’e aykırı girişimleri herhangi bir metotla tespit etmek mümkün mü? Bu sorulara kesin yanıtlar vermek zor ancak futbolu kirli işlerden uzak tutmak için girişimler de yok değil.

Uzunca bir süredir futboldaki manipülasyon ve şike girişimlerine savaş açmış durumda bulunan FIFA, bu alanda Interpol ile işbirliğine giderek; genç/profesyonel futbolcular, antrenörler ve hakemler için bir elektronik eğitim programı hazırladı. “FIFA World” dergisinin Eylül/Ekim 2013 sayısında yer alan bilgilere göre, hazırlanan program alt yaş grupları, profesyonel oyuncular, teknik adamlar ve hakemler için ayrı ayrı modüller içeriyor. Bu modüllerde maç manipülasyonu ile uğraşanların muhataplarıyla nasıl kontak kurdukları, hangi yolları izledikleri ve oyunculardan/hakemlerden/teknik adamlardan nasıl taleplerde bulundukları anlatılıyor. Interpol’ün geçmişte soruşturduğu ve neticeye ulaştırdığı olaylardan yola çıkılarak hazırlanan modüllerde örneğin, profesyonel sporcuların bu işe dâhil edilmeden önce ciddi miktarda borçlandırıldıkları ve kimi zaman maçları manipüle etmeye mecbur bırakıldıkları anlatılıyor. Bunun için izlenen yollar arasında tehdit hatta sporcuyu hedef müsabakada yer almaması için sakatlamak bile var. Söz konusu bilgileri futbol kamuoyu ile paylaşan kişi Michael Franzese.

Franzese’nin hikâyesi Hollywood yapımlarını aratmıyor. Zaten Martin Scorsese tarafından 1990’da çekilen Goodfellas’taki “Mikey Franzese” karakteri bizzat kendisini anlatıyor. 1951’de Brooklyn’de doğan Franzese, babası “Colombo ailesi” olarak anılan suç örgütünün önemli isimlerinden John “Sonny” Franzese olduğundan, bir nevi “doğuştan mafya”. 24 yaşında okulu bırakarak katıldığı suç örgütünde kısa sürede şefliğe (caporegime) kadar yükseliyor. Önceleri Rus mafyasıyla işbirliği yaparak akaryakıt kaçakçılığına yoğunlaşan Franzese, zaman geçtikçe her türlü suça el atıyor. Öyle ki, başarı sayarsanız 1985’te Fortune Dergisi tarafından yapılan “En Zengin ve Güçlü 50 Mafya Patronu” sıralamasında 18. sırada yer alıyor. Hatta kendi ifadesiyle o dönemde hakkındaki federal raporlarda yer alan “Al Capone’dan daha aktif ve tehlikeli” ibaresi göğsünü kabartmış. Franzese’nin spora bulaşması ise arkadaşı Norby Walters ile kurdukları menajerlik şirketi vasıtasıyla gerçekleşiyor. İşin başında oyuncuları imza atmaya ikna etmekle başlayan süreç, her zaman olduğu gibi sonraları çığırından çıkıyor. Ve bugünlerde FIFA’nın elektronik eğitim programında katılımcılara bu işlerin nasıl döndüğünü Franzese anlatıyor. Neden mi? Çünkü 1986’da işlediği suçlardan dolayı 10 yıl hapse ve 10 milyon dolar para cezasına çarptırılan Michael Franzese, hapiste yargıyla ve polisle işbirliği yapma kararı alıyor. 1993’te kurduğu vakıf yardımıyla o tarihten bu yana başta kumar bağımlılığı olmak üzere birçok suçla mücadele konusunda insanlara yardım ediyor. Michael Franzese, manipülasyon olaylarının ardında sıklıkla futbolcuların da parmağı olabildiğini belirtiyor:

“Çoğu zaman sporcular kendileri ediyor, kendileri buluyor. Yani bahis oynuyor ve giderek derinleşen bir borç batağına saplanıyor. Sonra da borçlarını ya ödemek istemiyor ya da ödeyecek imkânı bulamıyor. Bu durumda şöyle bir teklifle karşılaşıyor: ‘Ya bize her hafta, her ay belli bir miktar ödersin ya da borcunu şike yaparak karşılarsın.’ Göz korkutma bu işin bir parçası mı? Pek tabii ki... Futbolcular yetkili makamlara gitmekten bahsederse cevap gayet nettir: Saklanabilirsin ama bizden kaçamazsın.”

Başta hediyelerle, bir iki içki ısmarlama ile başlayan yakınlıklar ilerleyen zamanda sohbetlerin maçlara kaymasıyla farklı bir mecraya yöneliyor. Interpol yetkililerinin verdikleri bilgilere göre çoğu zaman suç örgütleri bağlantıda oldukları kadınları da sporcuyu etki altına almak için kullanıyor. Bu kadınların elde ettikleri gizli bilgiler, bazen “takımın son durumu” ya da “sakat oyuncular” gibi daha masum konu başlıklarına yoğunlaşırken, kimi zaman sporcunun aile sırları öğrenilip iş şantaja kadar vardırılıyor. Oyuncuları/teknik adamları/hakemleri kumar yoluyla borçlandırmak da sık kullanılan metotlardan bir tanesi.

Burada sadece kısa bir özetini verebildiğimiz bu eğitim programı sayesinde bilhassa genç futbolcuların bilinçlendirilmesi son derece önemli. Interpol sitesinden ulaşılabilen bu elektronik eğitim programı şimdilik 5 dilde. (İngilizce, Almanca, Fransızca, İspanyolca ve Arapça) Türkçeye çevrilerek futbol federasyonunun sitesinden ulaşılabilir hale getirilmesi bence son derece yerinde olur.

Dünya liglerinden haberler

•          Arsenal’in genç yıldızı Jack Wilshere, yabancı kökenli oyuncuların İngiltere Milli Takımı’nda oynamaması gerektiğini savundu. “Sadece İngilizler İngiltere Milli Takımı’nda oynamalı” diyen Wilshere, sözlerine şöyle devam etti: “İngiltere’de 5 yıl yaşamanız sizi İngiliz yapmaz, yapmamalı. Ben İspanya’ya gidip 5 yıl yaşasam, İspanya için oynamazdım.”

•          Geçtiğimiz haftalarda omurgasından sakatlanan ve bir süre oynayamayacak olan İlkay Gündoğan ile ilgili Borussia Dortmund cephesini üzecek haberler çıkıyor. Bild’in verdiği habere göre İlkay’ın omurgasındaki sakatlık iyileşme sürecine girmesine rağmen oluşan sinir iltihabı, oyuncuyu en az yılsonuna kadar sahalardan uzak tutacak.

•          Manchester United’ın sezon başında Everton’dan transfer ettiği Marouane Fellaini, Aralık ayına kadar olması gereken ameliyatı geciktirecek. Geçtiğimiz günlerde Sunderland ile oynanan karşılaşma sonrasında sağlık taramasından geçen Fellaini’nin ameliyat olmasının aciliyet gerektirmediği ifade edilmişti. Belçika takım doktoru Kris von Crombrugge ise bunun tam aksini söyledi ve orta saha oyuncusunun en geç aralık ya da ocak ayına ameliyat olması gerektiğini ifade etti.

•          Kamerun futbolunun unutulmaz isimleri arasındaki yerini şimdiden alan Samuel Eto’o kritik bir karar aldı. 32 yaşındaki futbolcu, geçtiğimiz ay takım arkadaşlarına Milli takım kariyerine son verdiğini söylemişti. Ancak bu kararından vazgeçen Eto’o, Tunus ile 13-17 Kasım’da oynanacak play-off maçlarında ülkesine yardımcı olacağını açıkladı.

•          Adriano Galliani, son zamanlarda İtalya’da yaşanan ırkçılık olaylarının bölgesel ayrımcılık ile karıştırılmaması gerektiğini belirtti. Milan CEO’su Galliani konuyla ilgili verdiği demeçte, “Irkçılığın dünya çapında büyük bir problem olduğunu anlıyorum. Ama bölgesel ayrımcılık farklı bir şeydir ve bu kuralların kaldırılması gerekmektedir.” şeklinde konuştu.

•          Liverpool’un genç savunma oyuncusu Mamadou Sakho, Paris Saint-Germain’den ayrılma sebebinin Fransa Milli Takımı’nda yeniden forma giymek olduğunu söyledi. Sakho, Fransız devinde gözden düşmesinin ardından geçtiğimiz yaz Liverpool’a transfer olmuş ve Merseyside ekibinde kısa sürede takımın vazgeçilmezlerinden birisi olmuştu.

Türkiye liglerinden haberler

•          Beşiktaş’ın Eskişehirspor ile oynadığı maçın ardından siyah-beyazlı bir futbolcudan forma alan ancak daha sonra formayı yere atan Özgür Çek özür diledi. Özgür Çek sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Eskişehirspor forması giymekten onur ve gurur duyuyorum yanlış algılandığım için Beşiktaş taraftarından ve camiasından özür dilerim” dedi.

•          Trabzonspor Başkan Yardımcısı Sebahattin Çakıroğlu, takımın genel performansından memnun olduklarını belirterek, “Fenerbahçe maçında 4 futbolcumuz iğne ile oynadı. Bu özverilerini unutmayacağız” dedi. Bu arada teknik direktör Mustafa Akçay’ın, Trabzonspor’un UEFA Avrupa Ligi’nde Legia Varşova ile yapacağı maç öncesi rakip takımı analiz etmek için Polonya’ya gönderdiği yardımcısı Turgay Karslı rakibin deplasmanda Wisla Krakow ile oynadığı maçı izledi.

•          Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Tahkim Kurulu, Beşiktaş-Galatasaray derbisinde taraftarlarının sahaya girmesi ve maçın tatil edilmesiyle sonuçlanan olaylar nedeniyle siyah-beyazlı ekibe Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu (PFDK) tarafından verilen 4 maç seyircisiz oynama ve para cezalarını onadı. Beşiktaş yöneticilerinin katılımıyla yapılan duruşmalı toplantı sonrası yapılan açıklamada “itirazın reddi” yönünde karar alındığı vurgulandı.

•          Medical Park Antalyaspor’un Spor Toto Süper Lig ve Ziraat Türkiye Kupası karşılaşmalarında kullanılabilecek kombine kart satışları, 14 Ekim Pazartesi günü sona erecek. Kırmızı-beyazlı kulüpten yapılan yazılı açıklamada, Medical Park Antalyaspor’un bu sezon Akdeniz Üniversitesi Stadyumu’nda oynayacağı maçlarda geçerli olacak kombinelere rekor talep geldiği belirtildi.

•          Spor Toto Süper Lig’de zor günler geçiren Gençlerbirliği’nde geçen sezon forma giyen Belçikalı golcü Bjorn Wleminckx’in yeri doldurulamadı. Sezonun 7. haftası geride kalırken rakip fileleri sadece 4 kez havalandırabilen başkent temsilcisinde, yaşanan gol sorunu tartışılmaya başlandı. Romanya Milli Takımı’nda görev alan yeni transfer Stancu ise Gençlerbirliği formasıyla tek golünü ligin 2.haftasında başkent temsilcisinin 3-0 kazandığı Akhisar Belediyespor maçının 88. dakikasında attı.

•          Galatasaray’da Hamit Altıntop’un sakatlığıyla ilgili yeni bir iddia ortaya atıldı. Milli oyuncu iki aydan önce kesinlikle sahalara dönemeyecek. Real Madrid’e transfer olmadan önce belinden operasyon geçiren milli oyuncunun sezon başında nükseden sakatlığının fizik tedavi ile 8-12 hafta arasında düzelebileceği belirtildi.