Tersaneciler gemi ipoteğiyle Eximbank kredisi istiyor

Esra ÖZARFAT- Aysel YÜCEL

Norveç'in Türk bankalarının teminat mektuplarını kabul etmemesi üzerine finansal yapısı nispeten güçlü olan tersaneler Avrupa bankaları üzerinden teminat alarak üretimlerini sürdürme yoluna gitmişti. Ancak Avrupa bankaları da teminat mektubu maliyetlerini artırınca tersaneciler yeni bir çıkış yolu aramaya başladı. Tersaneciler ihracatçıyı korumak için kurulan Eximbank'ın bu noktada devreye girerek gemi ipoteği karşılığında kredi temin etmesini istiyor. GYİB Başkanı Başaran Bayrak, “Hükümetten Eximbank’ın gemi ipoteği karşılığı kredi vermesini sağlayacak yasal değişikliği yapmasını bekliyoruz” dedi.

Norveç bankalarının temmuz ayında yaşanan darbe girişiminden sonra Türk bankalarının teminatını kabul etmediğini aktaran Gemi ve Yat İhracatçıları Birliği (GYİB) Başkanı Başaran Bayrak, “Norveç bankaları kendilerinden daha büyük olmasına rağmen Türk bankalarının teminatını kabul etmiyor. Burada politik bir tavır da var” dedi. Avrupa bankalarından da teminat almakta zorluk yaşadıklarını belirten Bayrak, Eximbank’ın gemi ipoteği karşılığı kredi vermesinin sektörü rahatlatacağını söyledi. Bayrak, “Eximbank’tan bunu talep ediyoruz ama bunun için Eximbank yönetmeliğine bir değişiklik gerekiyor. Şu anda bu yol açık değil. Ancak hükümet nezdinde buna izin verilmesi gerekiyor. Siyasi iradenin yapısal bir düzenleme ile bu konuda Eximbank’a görev vermesi gerekiyor. Eximbank şu anda hiç işlevsel değil. Bizim talebimiz gemi ipoteği karşılığında bir kredi verilmesi. Mevcut yasal uygulamalarla bu mümkün değil. Bu yapılırsa gemi ihracatına büyük katkı sağlayacak” dedi

Siparişleri komşu kapıyor

Teminat mektubu almakta zorlandıkları için siparişleri başka ülkelere kaptırdıklarını dile getiren Başaran Bayrak, “Karşı taraf senin teminat mektubunu kabul etmeyince bu sefer de müşteri seni tercih etmiyor siparişi başka ülkere veriyor. Biz bu konuda GYİB olarak hükümetten çözüm bekliyoruz. Norveç bankaları ile diğer Avrupa bankalarının Türk bankalarının teminat mektuplarını kabul etmeleri çok elzem bizim için. Buradan teminat mektuplarını versek dahi maliyetler çok yüksek. Kredi maliyetlerinin kesinlikle makul seviyelere çekilmesi gerekiyor. Bu fiyatlarla rekabet etmek çok kolay değil” diye konuştu.

Yeni iş gelmiyor

Cemre Shipyard Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Gülcek, önceki sene aldıkları siparişleri tamamladıklarını, ancak piyasada şu anda yeni sipariş alımıyla ilgili sıkıntıların yaşandığını söyledi. Ağırlıklı olarak İngiltere, Danimarka, İzlanda ve Norveç'e üretim yaptıklarını belirten Gülcek, "Bu yıl seviyemizi korumaya çalışıyoruz ama önümüzdeki yıllarda düşüş görünüyor. Önümüzdeki yılın görüşmelerini bu yıldan yapmamız gerekiyordu ama hala bir hareketlilik yok" diye konuştu. Norveç bankalarının hala Türk bankalarının teminat mektuplarını kabul etmediklerini hatırlatan Orhan Gülcek, firma olarak Avrupa bankaları üzerinden teminat mektubu aldıklarını, ancak onların da maliyetlerini giderek yükselttiklerine vurgu yaptı. Gülcek, "Özellikle 15 Temmuz sonrasında yabancıların Türkiye'deki bankalara ve finans sistemine bakış açısı olumsuz yönde değişti. Şu anda biz firma olarak Avrupa bankalarından teminat mektubu alabiliyoruz ama maliyetlerini artırdılar. Daha önce 1.05 ile teminat mektubu alırken şu anda neredeyse 2'lere çıktı. Neredeyse bazı bankalar teminat mektubunu nakit veriyormuş gibi değerlendirmeye başladı. Bu hem karlılığı düşürüyor, hem de iş almayı zorlaştırıyor. Türkiye'ye ekonomik olarak bir baskı uygulanmaya çalışılıyor. Firma olarak güçlü olmamız dolayısıyla teminat mektuplarını alabiliyoruz ama güçsüz firmalar Avrupa bankalarından teminat mektubu alamıyor" dedi.

2017 beklentileri negatif

Yaşanan sorun nedeniyle pek çok müşterilerinin Çin gibi Uzakdoğu ülkelerine kaymaya başladığına işaret eden Gülcek, Ekonomi Bakanlığı'nın sektörün geleceği için bu konuda harekete geçmesi gerektiğini savundu. Orhan Gülcek şu değerlendirmeyi yaptı: "Gemi ipoteği karşılığında Eximbank kredi verebilse, o zaman işlerimiz açılır, rahatlarız veya mal sahibine Eximbank teminat gözetmeksizin gemi ipotek alarak uzun dönem kredi açabilse sıkıntımız olmaz. Ama daha önce yaşananlardan dolayı kimse risk almak istemiyor. Eximbank'ın da endişesi o. Eximbank ile görüştüğümüzde bize 'Çok güçlü bir yapımız yok, bir gemiyi finanse edeceğimize 25 tane tekstil firmasını finanse edebilme imkanımız oluyor', deniyor. Bu iş siyasi olarak çözülmezse biz tersanecilerin yapabileceği bir şey yok." Bu noktada farklı pazar arayışlarına da yöneldiklerini anlatan Gülcek, üretimin devam edebilmesi için finanasal sıkıntının aşılması gerektiğine işaret etti. Orhan Gülcek, Cemre Shipyard olarak kriz öncesinde off shorea bağlı kalmadan balıkçı ve feribot pazarına yöneldiklerini, bu alanda ciddi siparişler alıp tamamladıklarını ancak özellikle 15 Temmuz sonrası yaşanan banka krizi nedeniyle sıkıntılı günler yaşadıklarını, 2017 için de olumlu bir beklentide bulunamadıklarını söyledi.

Yalova Altınova Tersaneler Bölgesi'ndeki tesisinde bin 100 civarında istihdam sağlayan Cemre Shipyard, daha önce aldığı 3 projeyle ilgili bu yılın eylül ayında 245.1 milyon liralık yatırım teşvikinden yararlandı. Cemre, 2.500 DWT'lik destek gemisi, 890 DWT'lik araç ve yolcu feribotu ve 2.500 DWT'luk canlı balık taşıma gemisi için 55.4 milyon dolarlık ithalat yaparken, 490'dan fazla kişiye istihdam sağladı.

Gemi ihracatında düşüş sürüyor

Eylül ayında yüzde 73 gerilemeyle yaklaşık 20 milyon dolarlık ihracat yapan gemi ve yat sektörü yılın ilk 9 ayında yüzde 40,7 düşüşle 469 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirmişti. 2016 yılı sonu 1.2 milyar dolarlık ihracat hedefini yeniden revize ettiklerini belirten Gemi ve Yat İhracatçıları Birliği Başkanı Başaran Bayrak, yılın son 3 ayında ihracatın biraz hızlanmasını beklediklerini, buna rağmen 800 milyon ile 1 milyar dolar arasında bir ihracat rakamı elde edebileceklerini söylemişti. Beklenildiği gibi ekim ayı eylül ayına göre daha iyi bir ay oldu. Sektör, ekim ayında yaklaşık 56 milyon dolarlık bir ihracat yaptı. Geçen yılın ekim ayında bu rakam 57 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. Başaran Bayrak, “Ekim ayı çok kötü olmasa dailk 10 aya baktığımız zaman 2015’in aynı dönemine göre yüzde 14’e yakın bir gerileme var. Siparişler çok sıkıntılı” dedi.