Rusya krizinin Türkiye'ye faturası 6 milyar dolar!

EVRİM KÜÇÜK / TAYLAN BÜYÜKŞAHİN

İSTANBUL - 1998’de büyük bir finansal kriz yaşayarak borçlarını ödeyemez hale gelen, 2008 küresel krizinden de büyük ölçüde etkilenen Rusya’nın ekonomik durumu şimdi de Ukrayna nedeniyle uğradığı yaptırımlar ve petrol fiyatlarının gerilemesiyle iyice bozuluyor. Enerji ihracatı ülkenin gelirinin üçte ikisini, bütçenin ise yarısını oluşturuyor. Petrol fiyatlarındaki düşüşün ekonomi üzerinde yarattığı baskıyla ülkenin parası yılbaşından bu yana yüzde 50’den fazla değer kaybetti, borsası ise yüzde 50.50 düştü. Kuzey komşumuzun ekonomisinde 1998 krizinin ayak sesleri yeniden duyulmaya başladı. Rusya’daki ekonomik çöküş Türk iş dünyasını da endişelendiriyor. Analistler, Rusya ekonomisinin resesyona sürüklenmesinin Türkiye’ye faturasının 6 milyar dolara kadar çıkabileceğini hesaplıyor. 

Rusya, AB ve ABD ile Ağustos ayından beri karşılıklı ambargo uyguluyor. Bu ambargo sonrası Rusya’ya ihracatın daha da artacağı bekleniyordu ancak bu gerçekleşmedi. Aksine, Rusya’ya ihracatta ciddi gerileme yaşanıyor. Geçtiğimiz yılın Ocak-Kasım aylarında Rusya’ya yapılan ihracat 6 milyar 501 milyon dolar olmuştu. Bu yılın aynı döneminde ise bu rakam 5 milyar 584 milyon dolar olarak gerçekleşti. Rublenin dolar karşısında değer kaybetmesi, Rusya’ya ihracatın önümüzdeki aylarda daha da gerileceği şeklinde yorumlanıyor. Rusya ekonomisinin küçülme riski, rublenin aşırı değer kaybı ve alım gücünün zayıfl amasının Türkiye’nin Rusya ile ekonomik ve ticari ilişkileri için ne anlama geldiğini uzmanlara sorduk. Uzmanlar da ağır bir fatura çıkardı. 

ALB Menkuldeğerler’den Enver Erkan, petrol fiyatlarındaki gerilemeyle birlikte Rusya ekonomisindeki dengelerin bozulduğunu belirtti. Rusya, bütçesini yaparken petrol fiyatlarını 95 dolar üzerinden tahmin ettiğinde 2015 yılı büyüme beklentisinin sıfıra indiğini belirten Erkan, fiyatların şu an bulunduğu seviyede ise küçülmenin yüzde 4.7’yi bulabileceğini söyledi. Rusya’nın Türkiye’nin 1’inci ithalat ve 4’üncü ihracat pazarı olduğunu hatırlatan Erkan şöyle konuştu: 

Kriz Kafkaslar’a yayılırsa ticaretimiz darbe alır 

“Petrol fiyatlarındaki düşüş bizim için olumlu ancak iç piyasada fiyatlandırılmış durumda. Petroldeki düşüşün Rusya’ya yarattığı kriz ise bizi olumsuz etkiler. Özellikle krizin Rusya ile sıkı ekonomik ilişkiler içindeki Kafkas ülkelerine, Bağımsız Devletler Topluluğu’na (BDT) yayılması Türkiye’nın dış ticaretinde önemli bir kayba yol açabilir. Türkiye, yılın ilk 10 ayında Rusya ve BDT’ye 14 milyar 200 bin dolar tutarında ihracat gerçekleştirdi. Bu coğrafyada yaşancak bir krizin Türkiye’nin ihracatında en az 5 milyar dolar kayba yol açacağını düşünüyoruz. Turizme olumsuz etki de göz önüne alındığında Rusya’nın 2015 yılında Türkiye’ye faturası en az 6 milyar doları bulur.” 

Asıl etkilenme bavul ticaretinde olacak 

İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Üyesi Ali Ulvi Orhan, konuyla ilgili yaptığı değrlendirmede, “Rusya, Türkiye için oldukça önemli bir ülke. Rusya ekonomisi zor durumda. Hem ambargo, hem de petrol fiyatlarının düşmesi buna neden oluyor. Para devalüe oldu. Çok kısa sürede halkın alım gücü kayboldu. Bu da bizim reel sektöre yansıdı. Siyasi olarak yakınlaşmalar var. Ancak bunun ekonomiye yansıması nasıl olacak henüz görmedik. Bugün Laleli, Osmanbey ve Merter’de işler bıçak gibi kesildi. Bu insanlar çok ciddi kiralar ödüyorlar. Rusya’daki kriz bir sezon daha devam ederse korkarım ki bu firmaların büyük bir kısmı kapanmak zorunda kalırlar. Bu piyasaların doğal müşterisi komşu ülkeler. Güneyde problemli ülkeler var. Kuzeyde de Rusya Ukrayna krizi çıkması daha da kötü etkileyecek. Bugün halen Rusya’nın yapısından ötürü, satışların büyük kısmı bavul ticareti ile gerçekleşmekte. Asıl etkilenme bu bavul ticaretinde olacak. Bu yıl Rusya’ya mal satan firmalarda yüzde 50 iş kaybı var. 

Turizme sert darbe inebilir 

Rusya’daki krizin bir diğer kurbanının turizim olmasından korkuluyor. Rusya’nın turizm sektörü açısından önemine vurgu yapan Erkan, Rusların alım gücünün düşmesinin 1997 kriziyle benzerlikler göstererek Türkiye’nin turizm gelirinde önemli bir kayba neden olabileceğini kaydetti. Erkan turizm sektöründeki kaybın 700 milyon dolar ila 1 milyar dolara ulaşabileceğini ifade etti. 

Rusya pazarı bir ayda yüzde 35 geriledi 

Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Başkanı ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkan Yardımcısı Çetin Osman Budak da turizm sektörünün Rusya’dan etkileneceğini belirterek şunları söyledi: “Ekim ayında Rusya pazarında yüzde 35’e yakın bir gerileme var. Bu gerileme aylık yabancı ziyaretçi sayısını yüzde 5 düşürdü. Bu yıl ciddi büyüme bekliyorduk fakat 10 aylık dönemdeki yüzde 35’lik düşüş büyümemizi de yüzde 4’e düşürdü. Önlem alınması gerekiyor. Bu işin bir yolu var; tanıtımı iki katına çıkarmak lazım. Turizm açısından önümüzdeki sene sıkıntılı olacak.” Türkiye’ye Almanya ile birlikte en yüksek turist girişi, Rusya’dan gerçekleşiyor ve son yıllarda hızla artıyor. 2012’nin Ocak-Eylül döneminde 3.3 milyon olan Rusya’dan turist girişi 2014’te 4.1 milyona çıktı.

Zeybekci: Rusya ile 100 milyar dolarlık hedefte ümitliyiz 

Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, en geç 2015’in ilk aylarında Rusya’yla ticaretteki tüm kota, sertifika, miktar kısıtlamalarıyla ilgili problemlerin ortadan kaldırılacağını belirterek, “İki veya üç yıl içinde en fazla, 100 milyar dolarlık bir hedefe doğru gideceğiz” dedi. Zeybekci, önümüzdeki süreçte Rusya’ya olan mal ihracatının artacağını da söyledi. TBMM Genel Kurulu’nda Ekonomi Bakanlığı’nın bütçe görüşmelerinde Rusya ile ilişkiler de gündeme geldi. Zeybekci, şöyle konuştu: “Rusya Federasyonu’yla toplamda 32 milyar dolar civarında olan dış ticaret hacmimizin sadece 6 milyar dolarını biz ihracat olarak yapabiliyoruz, geri kalan 25-26 milyar dolarlık kısmını Rusya’dan enerji ithal ediyoruz. Rusya’yla şu anda sürdürmüş olduğumuz bir süreç var, yani iki ülkenin gerek teknik heyetleri gerekse bakanları olarak 2014 sonuna kadar veyahut da 2015’in ilk aylarında Rusya’yla ticaretimizin önündeki tüm kota, sertifika veyahut da miktar kısıtlamalarıyla ilgili tüm problemleri ortadan kaldırarak, en fazla iki veya üç yıl içinde, 100 milyar dolarlık bir hedefe doğru gideceğiz.

Bu ülkeler de risk altında

Son dönemde yaşanan gerginlik aslında uzun zamandır bölge ülkelerini zorluyor. Rublenin hızlı düşüşü, Rusya'nın komşularını olumsuz etkiliyor. En fazla etkiyi gören ülke ise Ukrayna oluyor. Parası %85 değer kaybeden bu ülke, Rusya ile yaşadığı sorunlar dışında, yüksek faiz ve Rusya yanlısı ayrılıkçılar ile de boğuşuyor. Gürcistan, ve Rusya’nın en büyük ticaret ortaklarından Kazakistan da durumdan etkilenen ve para biriminin değer kaybına uğradığı ülkeler arasında. Moldova, Tacikistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Belarus durumdan kötü etkilenen eski Sovyet ülkelerinden