Kredi kartında 60 milyona yaklaştık

Naki BAKIR

ANKARA-Türkiye’de son yıllarda hızla yaygınlaşan kredi kartlarının sayısı 60 milyon adede yaklaştı. Bu artış temposuyla kredi kartı sayısının yılın sonunda 60 milyonu yakalaması, ilk yarıda alışveriş ve nakit çekim toplamı olarak 204 milyar lirayı bulan işlem tutarın da yılın tümünde 430-450 milyar lira arasında bir hacme ulaşması bekleniyor.  

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın “kullanmayın” uyarısıyla gündeme gelen kredi kartlarının özellikle 2000’li yıllarda hızlı bir artış gösterdiği belirlendi. Türkiye’de 1970’li yıllardan itibaren kullanılmaya, daha çok 1980’lerde yaygınlaşmaya başlayan, 2000’li yıllarda ise katlanarak büyüdü. 1997 yılında 5 milyonun altında bulunan, 2001 sonunda 14 milyona yaklaşan kredi kartı sayısı, izleyen dönemdeki hızlı artışla Haziran 2013 itibariyle 56.5 milyon adede ulaştı.

Bu arada son yıllarda; alışverişlerde doğrudan hesaptan ödeme özelliği de kazanan banka kartlarının 2001 sonunda 31.7 milyon olan sayısı ise bu yılın Haziran sonu itibariyle 95.8 milyon olarak belirlendi.

Yıllık işlem hacmi 450 milyara gidiyor

Kredi kart sayısındaki artışa paralel olarak bu kartlarla yapılan alışveriş ve nakit çekimlerin hacminde yaşanan hızlı büyüme de son yıllarda ivme kazandı. 2008 yılında alışveriş ve nakit çekim olmak üzere toplam 185.5 milyar lira olan kredi kartı işlemlerinin tutarı 2012 yılında 361.4 milyar liraya ulaştı. Geçen yılın tümünde kredi kartlarıyla 329.8 milyar liralık alışveriş, 31.6 milyar liralık da nakit çekim işlemi gerçekleştirildi.

Bu yılın ilk yarısında ise kredi kartıyla yapılan alışveriş ve nakit çekimlerin tutarı geçen yılın eş dönemine göre yüzde 19.1 artışla 203.9 milyar TL oldu. Ocak-Haziran döneminde kredi kartı kullanılarak toplam 185.6 milyar lira tutarlı 1 milyon 310 bin adet alışveriş işlemi, toplam 18.3 milyar lira tutarında 186 bine yakın da nakit çekim işlemi yapıldı. Geçen yılın aynı dönemine göre kredi kartıyla yapılan alışveriş sayısı yüze 9.3, tutarı yüzde 18.9 artış gösterdi.

Nakit çekim işlemleri adet bazında yüzde 2.3 azalırken, çekilen tutarda yüzde 21.2 oranında artış yaşandı. İlk yarıdaki artış temposunu sürdürmesi durumunda, kredi kartlarıyla yapılan alışveriş ve nakit çekim işlemlerinin toplam tutarının yılın tümünde 430-450 milyar lira arasında bir hacme ulaşması bekleniyor. Bu da GSYH’de yaklaşık yüzde 75 paya sahip olan özel tüketim harcamalarının yüzde 40’ına yakın bir orana denk geliyor.

Kredi kartı borç bakiyesi 87 milyar TL

Kredi kartlarındaki borç bakiyesi Haziran sonu itibariyle 86.9 milyar liraya ulaştı. Söz konusu borç yükü 2000’li yıllarda adeta katlanarak büyüdü. 2002 sonunda sadece 4.3 milyar lira olan bireysel kredi kartı sahiplerinin borç yükü, bu yıl Haziran sonu itibariyle 78.2 milyar liraya yükseldi. 2004 sonundan itibaren kayıtlara giren kurumsal kredi kartı sahiplerine ait borç yükü de Haziran sonunda 8.6 milyar lira oldu.  Aralık 2002-Haziran 2013 arasında bireysel kredi kartlarındaki borç bakiyesi 17 kat, bireysel ve kurumsal tüm kredi kartlarındaki toplam borç yükü ise 19 kat artış gösterdi.

Ücret ve komisyonlar

Bankalar kredi kartı müşterilerinden “ilk kart veriliş ücreti, yıllık aidat, kart yenileme, ek kart ücreti, nakit çekim ücreti ve komisyonu” gibi değişik adlar altında aldığı ücret ve komisyonlardan önemli miktarda gelir elde ediyor. Genellikle kredi kartlarında ilk yıl ücret talep etmeyen bankalar, sonraki yıllarda müşterilerinden kartın türüne ve limitine göre 500 liraya kadar yıllık üyelik ücreti alabiliyor. Ek kredi kartı sahiplerinden ise 2 lira ile 40 lira arasında yıllık üyelik ücreti tahsil ediliyor.

Kredi kartından nakit çekmek isteyenler ise yüzde 2,12 oranındaki faizin yanı sıra çektiği miktarın yüzde 3’üne kadar komisyon ödüyor.

Bankacılık sektörünün kredi kartlarından elde ettiği faiz geliri 2011 yılında 4.6 milyar, 2012 yılında 6.1 milyar, bu yılın ilk beş ayında ise 2.8 milyar lira olarak gerçekleşti. Bankaların, kredi kartlarının yanı sıra kredili mevduat hesapları ve benzeri kalemlerden elde ettiği “bankacılık hizmetleri gelirleri”nin beş aylık tutarı ise 6.8 milyar liraya ulaştı.