Gümrük 'uzlaşma'da bir yılın ardından

Şüheda BARLAS / Gümrük Müşaviri

13.2.2011 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük Kanunu'na eklenen 6111 sayılı Kanun'la değişik 244'üncü madde ile gümrük mevzuatına "uzlaşma" müessesesi dahil edilmişti.

Bilahare, 27 Ağustos 2011 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan "Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği" ile uzlaşmanın kapsamı, uzlaşma komisyonlarının kimlerden oluşacağı, yetkileri, uzlaşmaya konu olacak vergilerin neler olduğu, yine uzlaşmaya konu olamayacak cezaların neler olduğu, uzlaşma prosedürü ve uzlaşmanın sonuçlarına ilişkin düzenlemelerin yapılmıştı. 2 Eylül 2012 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan "Gümrük Uzlaşma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik"le 1 yıl önceki yönetmelikte yer alan ancak aksayan hususlar düzeltilmiş, önceki düzenleme sırasında öngörülemeyen, ancak bir yıllık uygulama sırasında ortaya çıkan ihtiyaçlara cevap vermek üzere bazı yeni düzenlemeler yapılmıştır.
Bu yazımızda, yönetmelikle yapılan değişiklik ve yeni düzenlemeler ile gümrükte uzlaşma müessesesinin 1 yıllık uygulama sonuçları üzerinde duracağız.
Yönetmelikte yapılan değişiklikler
Yönetmelikte yapılan değişikliklerden en önemlisi, 7.9.2012 tarihli yazımızda yetki yönünden malul olduğuna işaret etmiş olduğumuz , yönetmeliğin 24'üncü maddesinin 2 numaralı bendinde yer alan ve uzlaşılan tutarın 30 gün içinde ödenmemesi veya tecil / taksitlendirmeye konu edilmemesi halinde uzlaşmanın vaki olmamış sayılacağına ilişkin hükmün kaldırılmış olmasıdır.

Diğer önemli değişiklik ve düzenlemeler de şunlardır:
- Gümrük vergileri ve cezalarının tebliğ tarihlerinin farklı olması halinde, uzlaşma başvurusunda, gümrük vergileri veya cezalara ilişkin en son tebliğ tarihinin esas alınacağı belirtilmiştir. Bu madde ile aynı konuda farklı gümrüklerden veya aynı gümrükten bir-iki gün arayla gelen tahakkuklar için yapılacak uzlaşma müracaatlarında, bazı durumlarda nerdeyse her gün bir uzlaşma müracaatında bulunulma sıkıntısı giderilmiştir.
- Uzlaşma talebinde bulunabilecek kişiler ile uzlaşma görüşmelerinde kimlerin uzlaşma tutanaklarını imzalayabilecekleri hususu yeniden düzenlenmiştir. Yeni düzenlemeye göre, gümrük müşavirlerine de uzlaşma için müracaat edebilme ve uzlaşma tutanaklarını imzalayabilme yetkisi verilmiştir. Uzlaşma görüşmelerine katılan kişilerin sayısı yükümlü dahil 3'e indirilmiş, ayrıca görüşmede hazır bulunanların da tutanaklarını imzalamaları şartı getirilmiştir.
- Uzlaşmaya konu alacakta  hata olması halinde bu hatanın uzlaşma görüşmesi esnasında düzeltilebilmesine ilişkin bir madde eklenmiştir. Maddede "hata" kavramına ilişkin bir açıklamaya yer verilmemiş olmakla birlikte, konu hatası, matrah hatası, farklı bir vergi oranı uygulanması, hesap hatası gibi her türlü hatanın uzlaşma sırasında düzeltilmesine imkan verdiği şeklinde yorumlanmasının, değişiklikle ulaşılmak istenen amaca uygun düşeceğini düşünüyoruz.
- Yönetmeliğin uzlaşmaya konu olamayacak alacakları belirleyen 4'üncü maddesinde belirtilen; "alacağın Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu'nda yer alan kaçakçılık suçlarına ve kabahatlerine ilişkin olması" halinden hangi hallerin kastedildiği açıklanmıştır. Böylece önceki uzlaşma yönetmeliğinde yoruma bırakılan bu husus daha açık şekilde düzenlenmiş ve netleştirilmiştir.
- Uzlaşma komisyonlarının 10 bin TL'den az uzlaşma talepleri için toplanmayacağı, birden fazla yükümlünün uzlaşma talebinin 10 bin TL'yi aşması halinde toplanabileceği, uzlaşma taleplerinin 3 ay içinde 10 bin TL'yi aşmaması halinde ise izleyen ay uzlaşmanın yapılması hususu düzenlenmiştir.

Uzlaşma sonuçları
Bu arada Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından Haziran 2012 tarihi itibarıyla uzlaşma istatistikleri yayımlanmıştır. Söz konusu istatistiğin incelenmesinden gümrük idaresinin uzlaşma konusunda uzlaşmacı bir tavır içinde olduğu sonucu çıkarılabilir. Şöyleki; Uzlaşma müracaatlarının %87'sinin uzlaşma ile sonuçlandığı ve vergide tahsilat oranının %68 olduğu, cezada tahsilat oranının ise, %18 olduğu görülmektedir.

Uzlaşma görüşmelerinin işleyişine, gümrük idaresinin yaklaşımına ilişkin gözlem ve izlenimlerimiz ile yukarıda belirtilen istatistik sonuçları, gümrük idarisinin kendileri açısından yeni bir uygulama olan uzlaşma müessesine çabuk intibak ettiği ve düzenlemenin -ihtilafların hızlı bir şekilde ortadan kaldırılması- şeklinde tanımlayabileceğimiz amaç ve felsefesine uygun, kamu menfaatini optimize eden bir yaklaşımla ele alınarak başarılı görüşmeler yürüttüğü şeklindedir. Uzlaşma görüşmesine katılan gümrük yetkililerinin uzlaşmaya konu işlemleri objektif olarak değerlendirdikleri, devlet alacağını belirten ek tahakkukların kanun ve mevzuat açısından hiç bir tereddüt yaratmayacak şekilde doğru olması hali ile yasal olarak sağlam zemine oturmayan ek tahakkukları birbirinden ayırarak uzlaşma müessesesine işlerlik kazandırdıklarına tanık olunmuştur.

Sonuç
Sonuç olarak söyleyebileceğimiz husus; gümrük uzlaşma müessesesinin gerek idareye gerekse iş sahiplerine yararlar sağlayan , çağdaş bir müessese olarak yerini bulmuş olduğudur.