Denizcilik piyasalarına Trump dopingi

Aysel YÜCEL

İstanbul Navlun Endeksi (ISTFIX) uzmanı Engin Koçak, yatırımcıların Trump'ın vergileri azaltma ve altyapı harcamalarını artırma yönündeki vaatlerinin Birleşik Devletler'deki büyüme ile enflasyonu destekleyeceğine inandığını aktardı. Trump'ın korumacı söylemlerinin gelişmekte olan ülkelerden sermaye çıkışına sebep olduğunu belirten Koçak, bu durumun uzun vadede denizcilik piyasalarında farklı etkileri olsa da bu hafta piyasaların yılın en iyi günlerini yaşadığını ifade etti. ISTFIX'in piyasa raporuna göre, Baltık Kuru Yük Endeksi (BDI) 2008 öncesi 11 bin puanlara kadar çıktıktan sonra Şubat 2016’da gördüğü tarihi dip olan 292 puan seviyesine inmişti. Bu hafta ise endeks yılın zirvesi olan 1.200 puan seviyelerine kadar toparlanmış durumda.

ISTFIX 600 puana çıktı

Piyasalardaki bu yükselişte Trump'ın başkan seçilmesinden dışında farklı gelişmelerde etkili oldu. Engin Koçak, piyasalardaki bu artışın nedenlerini şöyle özetledi: “Mevsimsel hareketliliğin yanı sıra geçen sene aynı dönemdeki kötümser havanın bu sene daha iyimser bir havaya büründüğü görülüyor. ABD’de Donald Trump’ın seçilmiş olması, Çin’in büyüme hedefleri doğrultusunda tekrar cevher alımına geçmesi. Tüm emtia fiyatlarının yönünün yukarı dönmesi de önemli diğer etkilerden.”

Spot gemi sayısı hızla azalıyor

Baltık Kuru Yük Endeksi’nin dışında koster navlunlarını izleyen İstanbul Navlun Endeksi ISTFIX de benzer bir toparlanma eğilimine girdiğine dikkat çeken Engin Koçak, “Çin menşeli çelik ürünlerinin Akdeniz’e girişinin yavaşlaması; Avrupa’da hızlı artış göstermeye başlayan imalat aktivitesi; Karadeniz’deki iyi buğday rekoltesine karşılık Güney Avrupa’da düşük rekolte; petrol fiyatlarındaki makul artışların bölge petrol ihracatçısı ülkelerin talebine olumlu yansıması koster piyasasındaki artışın ana nedenleri arasında” dedi. ISTFIX'in de temmuz ayında tarihi dip olan 550 puana kadar gerilediğini, yaz aylarından sonra ise istikrarlı biçimde yükselerek şu anda 600 puan seviyelerini zorlar duruma geldiğine dikkat çekti.

Karadeniz – Azak Denizi nehir/ deniz tipi koster piyasası bu hafta navlunların artışıyla canlandı. ISTFIX'in raporunda düşen su seviyesi sebebiyle daha çok geminin beklemek zorunda kaldığı dolayısyla spot gemi sayısının hızla azaldığı belirtiliyor. 3 bin ton buğday yükleri Rostov’dan Marmara’ya 26-27 dolar/tondan bağlandı. Kiracı tarafında ise brokerler pazarlığa daha ziyade orta- 20 dolar/ ton seviyesinden başlıyordu. Bu haftanın konvansiyonel koster bağlantılarında, 4 bin 500 ton çelik İzmir’den 2 Kuzeybatı Avrupa limanına 36 dolar/ton’dan bağlandı. Benzer şekilde 5 bin ton genel yük de Ege’den iki Portekiz limanına 28 dolar/tondan taşındı. Daha büyük tonajda ise 8 bin ton mineral yükü Mariupol’den Ravenna’ta 20.5 dolar’dan çok hızlı şartlarda taşındı.

Engin Koçak, Kuzeybatı Avrupa ve Kuzey Denizi havzalarında kötü hava ve azalan tonaj armatörlerin elini kuvvetlendirmeye devam ettiğinin görüldüğünü aktardı. Koçak, “Armatörler en azından Noel’e kadar olan dönem için iyimserler ve görünen o ki navlunları 1 ilâ 3 euro/ton yukarı itmeye çalışıyorlar. Bu hafta brokerler 5 bin ton tahıl yüklerinin Güney Baltık’tan Amsterdam-Rotterdam- Anvers-Gent (ARAG) bölgesine 17 euro/tondan taşındığını aktardı. Dönüşler ise 12 avro/ ton civarındaydı ki bu da iki haftada ikinci kez yükselişe tekabül etti. 5 bin 6 bin tonluk genel yükler ise ARAG’dan İrlanda’ya 14 avro/ ton’un üzerine çıktı” diye konuştu.

Koster piyasası daha istikrarlı gidiyor

Aynı zamanda KOSDER Başkanı olan ISTFIX Yönetim Kurulu Başkanı Salih Zeki Çakır, “ISTFIX 2008 krizinden önce ise bin 900 puan civarına kadar çıktığını hatırlatarak, koster tonajının büyük tonaja rağmen daha istikrarlı bir gelir performansı sergilediğine vurgu yaptı. Çakır, koster piyasasında önümüzdeki dönemlere yönelik beklentileri ise şöyle özetledi: “Önümüzdeki dönemde, savaş, çatışma ve beklenmedik ekonomik krizler gibi travmatik değişimler söz konusu olmaz da, Noel’e kadar iyimserliğin süreceği ve artışların aralığın son haftasına kadar devam edebileceği, geçmiş istatistiklere bakıldığında görülüyor. Ocak ayından sonra, sırayla Noel ve yeni Yıl toparlanması, Ortodoks Yeni Yılı'nın atlatılması, kontratların ve akreditiflerin bütçeler bazında yeniden açılması ve şubat ayında Çin Yeni Yılı'nın atlatılmasını izleyen süreçte geri çekilmelere görülebilir. Bu bulgu da geçmiş istatistiklerden edinilebilir. Bu dönemin nispeten hafif atlatılması, son 3 yılın aksine şubat-nisan aylarında da istikrarlı yükselişlerin olması halinde, kalıcı bir iyileşmeden bahsedilebilecek. Fakat son 3 yılda aralık, temmuz ayları mevsimsel ve konjonktürel olarak son derece zayıf geçti. Bu yüzden kritik dönem ocak ayı sonuyla başlayacaktır. Son bir not olarak sert bir kış beklendiğini ve sert kışların karmaşık etkileri olabileceğini hatırlatmak isteriz. Sert kış koşulları gemileri meşgul tutarak navlunları destekleyebileceği gibi kara lojistiğini de olumsuz etkileyerek yüklerin limanlara akışını yavaşlatabiliyor, navlunlara olumsuz yansıyabiliyor. ISTFIX ve KOSDER olarak bereketli bir kış ve akabinde makul bir ilkbahar diliyoruz.”