Belediye şirketlerinde finansal raporlama ve bağımsız denetim zorunluluğu

Bilindiği üzere, belediyeler faaliyet ve görev alanlarına giren konularda şirket kurabilmektedir. Anonim şirket ya da limited şirket şeklinde sermaye şirketi olarak kurulabilen söz konusu şirketler işleyiş bakımından Türk Ticaret Hukuku hükümlerine tabidir. 2012 yılında yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu kamu şirketleri de dahil olmak üzere şirketlerde finansal raporlama ve bağımsız denetim yönünden önemli yenilikler getirmiştir. 

1) Bağımsız denetim zorunluluğu

6102 sayılı Kanun'un 398’inci maddesine göre; (Anonim) şirketin ve topluluğun finansal tabloları ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunun denetimi Türkiye Muhasebe Standartları'na (TMS), kanuna ve esas sözleşmenin finansal tablolara ilişkin hükümlerine uyulup uyulmadığının incelenmesini kapsar. Denetleme, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu'nun (KGK) belirlediği esaslar bağlamında gerçekleştirilir. Kanunun 397’nci maddesine göre ise; 

- Kanunun 398’inci madde kapsamında denetime tabi olacak şirketler Bakanlar Kurulu'nca belirlenir. 
- Söz konusu belirleme uyarınca denetime tabi olan anonim şirketlerin ve şirketler topluluğunun finansal tabloları denetçi tarafından, KGK tarafından yayımlanan uluslararası denetim standartlarıyla uyumlu Türkiye Denetim Standartları'na göre denetlenir. 

- Denetime tabi olanlar, hazırlanmış olan finansal tablolarının ve yıllık faaliyet raporunun denetimden geçip geçmediğini, denetimden geçmiş ise denetçi görüşünü ilgili finansal tablonun başlığında açıkça belirtmek zorundadır. Denetime tabi olduğu hâlde, denetlettirilmemiş finansal tablolar ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu, düzenlenmemiş hükmündedir. 

Söz konusu kanun hükmüne istinaden yayımlanan 2012/4213 sayılı “Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Karar’ın “Bağımsız denetime tabi olacak şirketler” başlıklı 3’üncü maddesine göre; Ekli (II) sayılı liste kapsamında yer alan şirketler, tek başına veya bağlı ortaklıkları ve iştirakleriyle birlikte listede belirtilen sınırlamalar dikkate alınarak, 6102 sayılı Kanun ile 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümleri çerçevesinde bağımsız denetime tabidir. Karara ekli (II) sayılı listede; “Sermayesinin en az % 50’si belediyelere ait olan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar. 

a) Aktif toplamı 40 milyon ve üstü Türk Lirası. 
b) Yıllık net satış hasılatı 50 milyon ve üstü Türk Lirası. 
c) Çalışan sayısı 125 ve üstü.”
denilmektedir.

Dolayısıyla, belediye şirketlerinden söz konusu kararda yer alan ölçütlerden en az ikisini sağlayanlar finansal raporlarını bağımsız denetime tabi tutacaklardır.

2) Finansal raporlama zorunluluğu

6102 sayılı Kanun'un 88’inci maddesine göre; Gerçek ve tüzel kişiler münferit ve konsolide finansal tablolarını düzenlerken, KGK tarafından yayımlanan, Türkiye Muhasebe Standartları'na (TMS), kavramsal çerçevede yer alan muhasebe ilkelerine ve yorumlara uymak ve bunları uygulamak zorundadır.

Kanunun geçici 6’ncı maddesine göre; KGK tarafından belirlenen şirketler 1/1/2013 tarihinde veya özel hesap dönemi dolayısıyla daha sonraki bir tarihte başlayacak hesap dönemi için, münferit ve konsolide finansal tablolarının düzenlenmesinde, TMS'yi uygulamak zorundadır. Geçiş döneminde hazırlanacak finansal tablolara ilişkin olarak TMS standartlarında yer alan hükümler uygulanır. Söz konusu kanun hükmüne istinaden KGK tarafından yayımlanan “Türkiye Muhasebe Standartlarının Uygulama Kapsamının Belirlenmesine İlişkin Kurul Kararı”na göre; 6102 sayılı Kanun'un 397’nci maddesi çerçevesinde Bakanlar Kurulu kararıyla bağımsız denetime tabi olacaklar da münferit ve konsolide finansal tablolarını hazırlarken TMS’yi uygular.

Yukarıda belirtilen düzenlemelere göre, belediye şirketlerinden 2012/4213 sayılı “Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Karar’da belirtilen ölçütleri karşıladığı için bağımsız denetime tabi olanlar aynı zamanda finansal tablolarını TMS'ye uygun olarak hazırlamak ve sunmak zorundadır. Zira, bağımsız denetim finansal tabloların TMS'ye uygun olarak hazırlanıp sunulduğuna ilişkin olarak yapılmaktadır.

3) Finansal raporlama ve bağımsız denetime geçiş yılı

Yukarıda yer alan düzenlemelere göre belediye şirketleri üst üste 2013 ve 2014 yılında söz konusu Kararda belirtilen ölçütlerden en az ikisini sağlamış olmaları halinde 01/01/2015 tarihinden itibaren finansal tablolarını TMS’ye göre hazırlamak zorundadır. “Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararına İlişkin Usul ve Esaslar’ın 13’üncü maddesine göre; Denetime tabi olunan hesap dönemlerine ilişkin finansal tablolar denetimden geçmiş olarak sunulur. Geçmiş hesap dönemi veya dönemlerine ilişkin finansal tabloların karşılaştırmalı olarak sunulması esastır. Geçmiş hesap dönemlerinde denetime tabi olunmamış ise, denetimden geçmiş finansal tablolarla karşılaştırmalı olarak sunulan geçmiş dönem finansal tablolarının denetimden geçmiş olması zorunlu değildir.

Dolayısıyla, 2013 ve 2014 yıllarında Kararda belirtilen ölçütlerden en az ikisini sağlamış olmaları nedeniyle 01/01/2015 tarihinden itibaren bağımsız denetime tabi olma ve TMS ile uyumlu finansal raporlama yapma zorunluluğu bulunan şirketler 2014 yılına ilişkin finansal tabloları ile TMS’ye göre hazırlanmış olan 2015 yılına ilişkin finansal tabloları karşılaştırmalı olarak hazırlayıp bağımsız denetçinin denetimine sunacaklardır. 

Sonuç

6102 sayılı Kanun'un şirketlerde finansal raporlama ve bağımsız denetime ilişkin emredici düzenlemeleri gereğince belediye şirketleri de dahil olmak üzere sermaye şirketleri finansal tablolarını muhasebe standartlarına uygun olarak hazırlamak ve bağımsız denetimden geçirmek zorundadır. Geçiş dönemine Bakanlar Kurulu’nca belirlenen ölçütleri sağlayan belediye şirketleri ölçütleri sağladıkları dönemden itibaren KGK tarafından yayımlanan muhasebe ve denetim düzenlemelerine tabi olacaklardır. Hukuki yaptırımlarla karşılaşmamak ve faaliyet sonuçlarında hesap verebilirlik ve şeffaflığı sağlamak açısından belediye şirketlerinin söz konusu düzenlemeler çerçevesinde finansal raporlama yapmaları ve bağımsız denetimden geçmeleri gerekmektedir.